หมาหลายตัวไม่ว่าเห็นอะไรก็พยายามเข้าหาจนสติหลุดไปหมด โดยเฉพาะกับสัตว์เล็กสัตว์น้อย รวมไปถึงเวลาเจอหมาตัวอื่นที่ต้องทักให้ได้ โดยพฤติกรรมที่ดูเหมือนเขากำลังสติแตกเวลาที่เจอสิ่งเร้าในลักษณะแบบนี้หลายครั้งเกิดจากการที่หมาไม่สามารถจะ “ปล่อยวาง” ได้
ทำไมหมาถึงสติแตก
การที่หมาไม่สามารถที่จะ “ปล่อยวาง” ได้คือเมื่อเขาเห็นอะไรก็ตาม โดยเฉพาะเวลาออกนอกบ้าน คือการที่เขาไม่สามารถเลือกที่จะไม่สนใจสิ่งที่เกิดขึ้นได้ และดำดิ่งกับมันมากขึ้นเรื่อย ๆ ยิ่งเราไม่ให้เขาไปก็ยิ่งหมกมุ่น ซึ่งอาจเกิดได้จากทั้งความตื่นเต้น ความกลัว หรือความหงุดหงิด ทำให้เวลามีเหตุการณ์เกิดขึ้นจะจบที่ไม่สามารถดึงตัวเองออกมาจากสถานการณ์นั้นได้จนต้องเข้าหาไม่ทางใดก็ทางหนึ่ง กลายเป็นพฤติกรรมเช่น การพุ่งใส่ การไล่รถ หรือการเห่าใส่
ฝึกการปล่อยวางจากสิ่งเร้า
ปัญหานี้พบได้บ่อยมาก และสำหรับหมาที่มีปัญหาสติแตกในลักษณะนี้ Mindset สำคัญที่สุดที่เราจะให้เขาได้ก็คือการปล่อยวางจากสิ่งเร้า หรือ Disengagement ซึ่งเป็นการสอนให้เขาเรียนรู้ว่าเขาไม่จำเป็นต้องสนใจสิ่งที่เกิดขึ้นเหล่านี้นะ และการพัฒนาด้านนี้สามารถทำได้ง่าย ๆ ด้วยหนึ่งในเกมที่อยากแนะนำให้ทุกบ้านช่วยหมาเล่นแม้จะไม่มีปัญหาครับ
เกมนี้นอกจากจะแก้ปัญหาสติแตกนอกบ้านแล้ว ยังทำให้การเรียกกลับมา (Recall) ดีขึ้นด้วย และยังเป็นพื้นฐานที่ช่วยเพิ่มความมั่นใจ (Confidence) การมองโลกในแง่ดี (Optimism) และยังทำให้หมาอยากอยู่ใกล้ชิดกับเรามากขึ้น (Proximity) ด้วย โดยเกมนี้ผมเรียกมันว่าเกม “ช่างมัน”
วิธีการเล่นเกม’ช่างมัน’ (Disengage Game)
เกมนี้มีเป้าหมายเพื่อสอนให้หมาเรียนรู้ว่า การละความสนใจจากสิ่งที่น่าตื่นเต้นตรงหน้าแล้วหันกลับมาหาเรานั้น เป็นทางเลือกที่ให้ผลตอบแทนคุ้มค่าที่สุดเสมอ
อุปกรณ์:
- หมา (ได้ทุกสายพันธุ์ เพศ และอายุ)
- ขนม
- ของเล่นที่เขาชอบในระดับต่างกันกัน
- สายจูง (ใช้ในขั้นสูง)
ขั้นพื้นฐาน: สร้างแบบแผนการเรียนรู้
- เริ่มต้นในสภาพแวดล้อมที่สงบ เช่น ในบ้านที่ไม่มีสิ่งรบกวน
- โยนอาหาร 1 ชิ้นออกไปห่างจากตัวเรา รอให้หมาเดินไปกินอาหารชิ้นนั้น
- เมื่อหมาหันกลับมามองเราเพื่อดูว่ามีอีกไหม อาศัยจังหวะนั้นถอยหนีเล็กน้อยเพื่อให้หมาตามเรามา
- เมื่อหมามาถึงตัวเรา ให้ดีใจใหญ่ ๆ พร้อมกับให้รางวัล 3 ชิ้นขึ้นไป
- โยนอาหารออกไป 1 ชิ้นเพื่อเริ่มต้นใหม่
- ทำซ้ำหลายๆ ครั้ง หมาจะเริ่มเรียนรู้แบบแผนว่า “เมื่อกลับมาหาเจ้าของ จะได้รับรางวัลใหญ่”
ขั้นสูง: เพิ่มสิ่งล่อใจเข้ามาในเกม
เมื่อหมาเข้าใจแบบแผนพื้นฐานแล้ว ให้เพิ่มความท้าทายขึ้นเล็กน้อย ในขั้นนี้แนะนำให้ใช้สายจูง
- วางสิ่งล่อใจไว้ในระยะห่างจากตัว อาจจะเป็นของเล่น ชามอาหาร หรือแม้แต่ให้เพื่อนมาช่วยเป็นสิ่งล่อใจ (เริ่มจากสิ่งที่น่าสนใจน้อย ๆ และค่อย ๆไต่ระดับขึ้นไป)
- โยนอาหาร 1 ชิ้นไปในทิศทางใกล้ๆ กับสิ่งล่อใจนั้น
- เมื่อหมากินอาหารเสร็จและหันกลับมาหาเรา ให้เราเดินหนี และให้รางวัลใหญ่เมื่อเขามาถึงเหมือนเดิม (รูปแบบเดียวกับในขั้นแรก)
- ทำซ้ำหลาย ๆ ครั้ง และค่อย ๆ เพิ่มระดับสิ่งรบกวน จนกระทั่งเอาไปเล่นนอกบ้านได้
ข้อควรระวัง:
– ถ้าหมาเข้าหาสิ่งล่อใจแปลว่ามันยากไป ให้ลดระดับความน่าสนใจของสิ่งล่อลง หรือโยนอาหารให้ห่างจากของสิ่งล่อมากกว่าเดิม
– ในขั้นนี้แนะนำให้ฝึกในสายจูงเพื่อถ้าหมาตัดสินใจจะสำรวจสิ่งรบกวน เขาจะได้ทำไม่ได้
การนำไปใช้ในชีวิตจริง: ค่อยๆ เพิ่มระดับความท้าทาย
เมื่อหมาของคุณทำได้ดีขึ้นในสภาพแวดล้อมที่ควบคุมได้แล้ว ก็ถึงเวลานำทักษะนี้ไปใช้ในโลกแห่งความเป็นจริง โดยค่อยๆ เพิ่มระดับความยากไปทีละขั้น:
- ระดับที่ 1: เล่นในบ้าน โดยใช้สิ่งรบกวนที่จัดสรรเอง
- ระดับที่ 2: เล่นนอกบ้านในบริเวณที่คุ้นเคย เช่น สวนหลังบ้าน โดยใช้สิ่งรบกวนที่จัดสรรเอง
- ระดับที่ 2: เล่นนอกบ้านในบริเวณที่คุ้นเคย เช่น สวนหลังบ้าน โดยใช้สิ่งรบกวนจริง
- ระดับที่ 3: พาไปฝึกในสถานที่จริง แต่เลือกบริเวณที่มีสิ่งรบกวนอยู่ไกลๆ เช่น สวนสาธารณะในมุมที่เงียบ
- ระดับที่ 4: ขยับเข้าไปใกล้สิ่งรบกวนมากขึ้น เช่น บริเวณใกล้สนามเด็กเล่น
- ระดับที่ 5: ฝึกในสถานการณ์จริงที่มีสิ่งรบกวนเกิดขึ้นรอบตัว เช่น บริเวณทางเท้าที่มีคนและหมาตัวอื่นเดินผ่าน
หมาที่ปล่อยวางได้เป็นยังไง ?
ภาพสุดท้ายที่เราต้องการจะเห็นคือการที่เวลาเดินออกนอกบ้านและหมาเห็นสิ่งรบกวนเช่น เห็นหมาตัวอื่น สิ่งแรกที่เขาทำคือหันหรือเดินกลับมาหาเรา เมื่อไหร่ที่เห็นหมาทำแบบนี้ควรดีใจให้สุด และให้รางวัลที่ดีที่สุดที่ให้มีติดตัวกับเขาไปเลยเพราะนั่นหมายความเขาสอบผ่านหนึ่งในบททดสอบที่ท้าทายที่สุดไปแล้วครับ และอย่าลืมรักษาแบบแผนนี้ไว้ให้ดีด้วยการคอยสังเกตและให้รางวัลเมื่อเขาหันมาหาเราจากสิ่งรบกวน
อ่านเพิ่มเติมเกี่ยวกับ Mindset การปล่อยวาง (Disengagement)