การเลี้ยงหมา และโดยเฉพาะการเลี้ยงลูกหมามันมีหลายวิธีมาก ๆ ตามแต่ละสไตล์ของแต่ละคน แต่สำหรับเจ้าของหมาส่วนใหญ่ไม่ว่าไลฟ์สไตล์จะเป็นแบบไหนการเลี้ยงหมาแล้วหมาที่มีความสุข และแข็งแรง เราเชื่อว่ายังไงก็เป็นสิ่งที่เจ้าของทุกคนต้องการ และสำหรับใครที่คิดเหมือนกันสรุป 5 เทคนิคสำคัญที่จะพาเรากับหมาไปสู่จุดนั้นได้ครับ
- สร้างความสัมพันธ์ที่ดี
ความสัมพันธ์ที่แข็งแรงคือพื้นฐานของการสื่อสารกับหมาที่ดี ความสัมพันธ์ของเรากับหมาเหมือนเงินในบัญชีที่เวลาเขามีประสบการณ์ที่ดีไปกับเรา เช่น การเล่น หรือการให้ขนมคือการฝากเงิน แต่เวลาที่เราอารมณ์เสียใส่เขา หรือฝืนทำอะไรที่เขาไม่ชอบ เช่น ตัดเล็บพลาด คือการถอนเงินออกจากบัญชีความสัมพันธ์ เป้าหมายที่ดีคือเราควรพยายามเพิ่มเงินในบัญชี ไปพร้อม ๆ กับถอนเงินให้น้อยที่สุด
ดังนั้นแล้วการเลี้ยงหมาที่ดีคือเวลาที่หมาทำผิดคือสิ่งสำคัญสำหรับเจ้าของ เพราะหมาจะไม่เข้าใจว่าเข้าทำผิด นั่นหมายถึงว่าการลงโทษหมาโดยการตี หรือดุนอกจากจะไม่ช่วยให้เขาเข้าใจอะไรขึ้นมาแล้วจะกลายเป็นการทำลายความสัมพันธ์ไปแบบฟรี ๆ มากกว่า และเรื่องนี้สามารถเลี่ยงได้ด้วยการฝึกหมาเชิงบวก และเน้นการสอนพฤติกรรมที่เราอยากได้แทนที่การลงโทษพฤติกรรมที่เราไม่ต้องการ
นอกเหนือจากสิ่งที่เราควบคุมได้แล้วบางครั้งประสบการณ์แย่ ๆ ที่หมามีกับเรานั้นก็เลี่ยงยาก เช่น ยังไงเราก็ต้องมีพาหมาได้หาหมอ หรืออาบน้ำ และนาน ๆ ทีอาจจะมีเดินสะดุดหมาจนเขาเจ็บตัวบ้าง ด้วยเรื่องที่เลี่ยงไม่ได้พวกนี้ทำให้การพยายามเติมเงินเข้าบัญชีก็เป็นสิ่งสำคัญเหมือนกัน ซึ่งโชคดีคือเป็นเรื่องที่ทำง่ายมาก ๆ เช่น การเล่นกับเขา และการให้รางวัลกับหมาบ่อย ๆ โดยพยายามให้รางวัลกับหลาย ๆ อย่างที่เขาทำและเราชอบ เช่น
- ให้รางวัลเมื่อหมาฉี่ถูกที่
- ให้รางวัลเวลาที่เขานอนอย่างสงบ
- ให้รางวัลเวลาที่เราเดินเล่นกับเขา
- ให้รางวัลเวลาที่เราเรียกแล้วเขามาหา
- ให้รางวัลเวลาที่เขาแทะของเล่นที่ควรแทะ
- ให้หมาได้ฝึกสมองบ่อย ๆ
หมาเป็นหนึ่งในสัตว์ที่ฉลาดที่สุด นั่นทำให้เขามีสัญชาติญาณที่จะใช้ความคิด และแก้ปัญหาต่าง ๆ ด้วยตัวเอง นั่นทำให้หมามักจะมองหาทางทำอะไรบางอย่างที่ไม่ใช่แค่การออกกำลังกาย เรามักจะเห็นพฤติกรรมเหล่านี้ในรูปแบบของการ ดมไปทั่ว การเลียพื้น การแทะเฟอร์นิเจอร์ การชำแหละหมอนหรือตุ๊กตา ทั้งหมดนี้มักจะมาจากการพยายามใช้สมองเพื่อหาอาหาร
พฤติกรรมเหล่านี้ไม่ใช่สิ่งที่เราต้องการในบ้าน แต่สัญชาติญาณของหมานั้นไม่ใช่เรื่องที่เราจะแก้ให้มันหายไปได้ การเลี้ยงหมาที่ดีคือการหาทางให้อยู่ด้วยกันได้อย่างสงบสุข และตัวช่วยของเราคือการหาเกมส์ และโจทย์ปัญหาให้หมาเราได้ใช้สมองไปในทางที่ถูกต้อง ซึ่งตัวอย่างของกิจกรรมที่ดึงแรงขับนี้มาใช้ได้เช่น
- การฝึกหมา: การที่หมาเรียนรู้ทักษะจากการฝึกคือกิจกรรมที่ใช้สมองเยอะมากจากเขา และการฝึกด้วยวิธีที่ถูกต้องนั้นหมาจะสนุกและสามารถหมดพลังงานไปได้ทั้งวันเลย
- ของเล่นแทะ: ของเล่นประเภทการแทะช่วยให้หมามีอะไรทำด้วยตัวเองโดยที่เขาไม่ต้องการเรา ดังนั้นเพื่อชีวิตที่ดีของเจ้าของเราจะอยากให้เขาชอบเล่นของเล่นแทะ เพื่อให้เขาอยู่คนเดียวอย่างเรียบร้อยในเวลาที่เราทำงาน หรือออกไปข้างนอก และจะได้สบายใจว่าเขากำลังแทะของเล่น ไม่ใช่ขาโต๊ะ
- ของเล่นประเภทใส่อาหาร: การใส่ข้าวหมาลงในชามนั้นสะดวกกับทั้งเราและหมา แต่สิ่งที่เกิดขึ้นกับหมาคือหมาจะว่างและเบื่อเพราะโดยสัญชาติญาณแล้วหมาจะใช้เวลาที่เขาตื่นกว่า 80% ไปกับการหาอาหาร เมื่อเขาได้อาหารมาง่าย ๆ แบบนี้สิ่งที่เกิดขึ้นคือ เขาจะเบื่อมาก ๆ เพราะไม่มีอะไรทำแล้ว ของเล่นประเภทที่เป็นโจทย์ใส่อาหารที่เขาต้องพยายามเอาอาหารออกมาให้ได้จึงเป็นทางเลือกที่ดีกว่าการให้อาหารด้วยชาม เพราะเขาจะได้ใช้เวลาและสัญชาติญาณของเขาได้อย่างเต็มที่ หมาจะรู้สึกพอใจกับแต่ละวัน และไม่โหยหาการหาอะไรทำซึ่งมักจะกลายเป็นการทำลายข้าวของ
- เล่นกับหมาเพื่อออกกำลังกาย
แน่นอนว่านอกจากใช้สมองแล้วหมาต้องการการออกกำลังกาย โดยเฉพาะในวัยเด็กที่ส่งผลต่อสุขภาพและพัฒนาการมาก ๆ รวมถึงทำให้ลูกหมาเราอารมณ์ดีด้วย โดยกิจกรรมที่ได้รับความนิยมในการออกกำลังกายหมาที่สุดคือการพาไปเดินเล่น แต่หลาย ๆ บ้านจะพบว่าหมาจะชอบกระชากสายจนเจ้าของเครียดและไม่อยากพาเดิน นั่นเป็นเพราะเรายังไม่ได้ฝึกการเดินในสายจูงให้กับเขา เราเลยอยากแนะนำว่าการพาหมานั้นนั้นควรเริ่มหลังจากที่เราฝึกให้หมาเดินในสายจูงอย่างเรียบร้อยได้แล้วถึงจะค่อยพาไปซึ่งใช้เวลา และไม่เหมาะกับลูกหมาเด็ก ๆ ที่วัคซีนยังไม่ครบด้วย และจริง ๆ แล้วการพาเดินก็ไม่ใช่กิจกรรมการออกกำลังกายที่ดีที่สุดด้วย
กิจกรรมการออกกำลังกายหมาที่ดีที่สุดที่ Dogology อยากชวนให้ทุกคนทำคือ “การเล่นกับหมา” นั่นเองครับ
การเลี้ยงหมาที่ดีคือการเล่นกับหมาเยอะ ๆ เพราะการเล่นกับหมาคือการออกกำลังกายหมาที่ดีกับหมามาก ๆ และทำได้หลากหลายวิธี และที่สำคัญคือผมว่าเจ้าของหมาทุกคนที่มีหมาด้วยเหตุผลสำคัญคือเราอยากเล่นกับหมาเราไม่ใช่เหรอครับ และแน่นอนว่าหมาอยากเล่นกับเราเสมอ แล้วทำไมเราไม่เล่นให้มันเป็นเรื่องเป็นราวไปเลย โดยเกมส์ที่เราเล่นกับหมาได้ และผลาญพลังงานหมาได้ดี เช่น
- ชักกะเย่อ (tug) – การเล่นชักกะเย่อกับหมานอกจากหมาจะเหนื่อยแล้ว หมายังได้เรียนรู้วิธีการใช้แรงกัดที่เหมาะสม และเราสามารถสอนคำสั่งปล่อย และงับไปพร้อม ๆ กับการเล่นด้วย
- ไปคาบของมา (fetch) – หนึ่งในเกมส์ยอดนิยมสำหรับทั้งคนและหมา เป็นการฝึกคำสั่งคาบของไปในตัว เล่นในบ้านหรือนอกบ้านก็ได้ เราสามารถเพิ่มความเหนื่อยให้กับหมาได้ด้วยการขว้างของลงบันได และให้หมาวิ่งลงไปและวิ่งเอาขึ้นมาคืน
- เกมส์ล่าอาหาร – เล่นด้วยการโยนอาหารเม็ดให้เขาวิ่งตามไปกินทีละเม็ด เป็นการฝึกให้หมาวิ่งหมาหาเราไปในตัวด้วย
- พาหมาเข้านอนให้เพียงพอ
ลูกหมาต้องการการนอนหลับเยอะมากเพื่อที่จะพัฒนาร่างกายได้เต็มที่ การหลับเพียงพอช่วยลดปัญหาหมาอาละวาดจากการตื่นเต้นมากเกินไป หรือลูกหมาขี้หงุดหงิดนักทำลายล้าง เราทำได้ด้วยการเตรียมพื้นที่สงบ ๆ ไว้ให้เขาได้หลับได้นอน และเตรียมรับมือกับลูกหมาที่ไม่ยอมนอน
เพราะยิ่งเขาโตขึ้นเขาจะดื้อไม่ยอมนอนมากขึ้น แต่นั่นไม่ได้แปลว่าเขาไม่ต้องการการนอน แต่เขามักจะตื่นเต้นจนไม่ยอมนอน และอาจจะร้องโหยหวน อาละวาดโวยวายได้ วิธีการเลี้ยงหมาที่ดีคือ
- เตรียมกรงหรือคอกให้น่าอยู่และสงบ ภายในควรมีน้ำ และที่นอนให้กับเขา
- ลูกหมาต้องการการนอนวันละ 17 – 20 ชั่วโมง ดังนั้นเราควรมีกิจวัตรที่มีตารางเวลานอนให้ดี
- การเล่นกับหมาแบบมันส์ ๆ และตัดสลับกับการทำกิจกรรมผ่อนคลายเช่นการฝึกนั่ง ฝึกนอน จะช่วยให้ลูกหมาสงบได้เร็วขึ้น
- ไม่ว่าเราตั้งใจจะเลี้ยงหมาแบบนอนด้วยกันหรือไม่ก็ตามช่วงแรก ๆ ที่เขาเป็นลูกหมาเรายังควรให้เขานอนใกล้ ๆ ที่เรานอน โดยอาจจะเป็นกรงในห้องนอนเรา หรือหน้าห้องนอนก็ได้สำหรับบ้านที่อยากแยกที่นอนกับหมา เพื่อให้ลูกหมาสบายใจในช่วงแรกและไม่ร้องโหยหวน
- พาเขาไปฉี่บ่อย ๆ เพราะลูกหมาอั้นฉี่ได้ไม่ได้ หนึ่งในสาเหตุหลักที่ไม่ยอมนอนมักจะมาจากการปวดฉี่ ช่วงแรกอาจจะต้องทุก ๆ 2 ชั่วโมงในแต่ละวัน ส่วนกลางคืนส่วนใหญ่เขาจะสามารถอั้นข้ามคืนได้ตั้งแต่คืนแรก ๆ
- รู้ว่าเราต้องการอะไรจากเขา
การสื่อสารกับหมานั้นสำคัญกับการเลี้ยงหมา เพราะแม้จะฉลาดแต่หมาเข้าใจอะไรผิดได้ง่าย วิธีการสื่อสารที่ชัดเจนและตรงจุดที่สุดสำหรับหมาคือการฝึกด้วยการให้รางวัล โดยสำหรับเจ้าของมือใหม่นั้นทุก ๆ อย่างมันเยอะและวุ่นวายไปหมด เลยทำให้เรามักจะโฟกัสกับสิ่งที่เราไม่อยากให้หมาทำ เช่น ไม่อยากให้ฉี่ในบ้าน ไม่อยากให้แทะขาโต๊ะ แต่การโฟกัสแบบนั้นทำให้การฝึกและการป้องกันปัญหาเหล่านี้เป็นไปได้ยากขึ้น
ในการเลี้ยงหมาให้ง่ายนั้นสิ่งแรกที่เราควรทำคือเริ่มต้นจากในความคิดตัวเองโดยการเปลี่ยนโจทย์จากการว่าเราไม่อยากให้หมาทำอะไร เปลี่ยนเป็นเราอยากให้หมาทำอะไรแทน เช่น
- ไม่อยากให้หมาฉี่ในบ้าน —> อยากให้หมาบนหญ้านอกบ้าน
- ไม่อยากให้หมาแทะขาโต๊ะ —> อยากให้หมาแทะของเล่น
หลักการคือมองหาพฤติกรรมที่เราต้องการที่ไม่สามารถทำไปพร้อมกับสิ่งที่เราไม่อยากให้เกิดได้ หมาฉี่ในบ้านไม่ได้ถ้าเขาฉี่บนหญ้านอกบ้านไปเกลี้ยงแล้ว หมาแทะขาโต๊ะไม่ได้ถ้าปากเขาไม่ว่างเพราะแทะของเล่นอยู่ มุมมองแบบนี้คือหัวใจสำคัญของการฝึกหมาที่มีประสิทธิภาพ โดยพฤติกรรมที่ดีจะติดเป็นนิสัยไปเอง เช่น ถ้าหมาฉี่แค่บนหญ้าบ่อย ๆ หมาจะไม่ฉี่บนพื้นอื่นเลย ถ้าหมาแทะแต่ของเล่นจนชิน เขาจะไม่อยากแทะอะไรอื่นแล้ว
การมีพฤติกรรมที่เราต้องการให้หมาทำในใจ ประกอบกับการให้รางวัลเวลาที่เขาทำสิ่งนั้น ๆ จะทำให้เราได้ในสิ่งที่ต้องการได้เร็ว พร้อม ๆ กับหมาที่เรียนรู้ได้ง่ายโดยไม่เครียด และสนุกไปกับการเรียนรู้ว่าเราต้องการอะไรจากเขา