หมาไม่กินข้าว หมาเลือกกินเป็นอีกปัญหาของเจ้าของหลายคน ซึ่งปัญหานี้จริง ๆ แก้ไม่ยาก และป้องกันได้ง่ายด้วย โดยเริ่มกันจากสาเหตุกันหน่อยว่าการที่หมาไม่กินข้าวเกิดจากอะไรได้บ้าง
ปัจจัยด้านกายภาพ
ก่อนที่เราจะมาว่ากันด้วยการแก้ไขปัญหาพฤติกรรมเราต้องเช็คให้ดีก่อนนะครับว่าการกินยากของหมาเรานี้ไม่ได้เกิดจากปัจจัยด้านกายภาพที่อาจจะต้องปรึกษาสัตวแพทย์ โดยสาเหตุหลัก ๆ มี 2 อย่างคือ
- เกิดจากปัญหาสุขภาพ เช่น ปวดฟัน ไม่สบาย ไม่เจริญอาหาร
- หมาสัมผัสได้ว่าไม่ควรกิน เช่น อาหารมีกลิ่นแปลก ๆ เพราะเน่าเสีย
ถ้าหมาเราเรื่องเบื่ออาหาร หรือเลือกกินให้เช็ค 2 เรื่องข้างต้นดูก่อนครับ อย่างแรกเช็คก่อนว่าอาหารยังคุณภาพดีอยู่ใช่ไหม และปรึกษาสัตวแพทย์ให้แน่ใจว่าน้องไม่มีปัญหาสุขภาพอะไร
ถ้าเราตัดเรื่องกายภาพออกไปได้แล้วก็ถึงเวลาเข้าเรื่องหลักของเรากันครับ เพราะต่อไปนี้คือการรับมือปัญหาหมาไม่ยอมกินข้าวในมุมพฤติกรรมหมาครับ โดยหลัก ๆ ที่ต้องเข้าใจเกี่ยวกับการที่หมาไม่กินข้าวจะประกอบด้วย 2 ประเด็นหลัก ๆ ด้วยกัน คือ
2 สาเหตุหลักที่หมาไม่ยอมกินข้าว
1. หมาเบื่ออาหาร (เลือกกิน)
มักเกิดจากการที่เจ้าของให้ขนมปนกับอาหารหลัก อาจเริ่มต้นจากการที่เขากินน้อย เจ้าของหลายคนเลยเริ่มหาวิธีทำให้น่าสนใจขึ้นโดยการใส่ Topper หรือขนมเพิ่มเติมให้กับเขา ซึ่งการทำแบบนี้จะได้ผลเพียงแค่ระยะสั้น
หมายถึงว่าการให้ขนมเสริมกับอาหาร หมาจะเริ่มเรียนรู้ว่าถ้าเขาปฏิเสธอาหาร มนุษย์จะหาอย่างอื่นมาเพิ่มให้ ทำให้เขาเลือกจะไม่กินเพื่อรอขนมเพิ่ม แต่ยิ่งนาน ๆ ไปเขาจะเริ่มเบื่อขนมชนิดเดิม ๆ ไปด้วย ทำให้เจ้าของต้องเปลี่ยนหรือเพิ่มอัตราส่วนขนมต่อข้าวขึ้นเรื่อย ๆ เป็นวงจนไป
อย่างที่บอกในข้างต้นว่าจุดเริ่มต้นของปัญหานี้มักจะเกิดจากการที่หมาเริ่มกินน้อยลง และแก้ปัญหาด้วยการให้ขนมเป็นวงจรที่ส่งเสริมให้เขาเรื่องมากและติดขนมขึ้นเรื่อย ๆ ซึ่งถ้ากลับมาที่จุดเริ่มต้นแล้วสาเหตุที่แท้จริงที่เป็นจุดให้เขาเริ่มกินน้อยในตอนแรกมักจะมาจากหัวข้อถัดไปครับ
2. หมาเบื่อการกินด้วยชามอาหาร
หนึ่งในเรื่องที่คนไม่ค่อยรู้กันคือสัตว์ทุกชนิดจะมีรูปแบบพฤติกรรมที่เรียกว่า Contrafreeloading หมายถึงว่า สิ่งมีชีวิตนั้นจะชอบอาหารที่ต้องใช้ความพยายามในการได้มา มากกว่าอาหารที่ได้มาง่าย ๆ ตัวอย่างเช่น ในสวนสัตว์หลายแห่งต้องให้อาหารลิงไว้บนต้นไม้เพราะถ้าลิงไม่ได้ปืนขึ้นไปหาอาหารเองมันจะไม่กินอาหารที่วางไว้เฉย ๆ
กลับมาที่หมาในบ้านเรากันบ้าง การให้อาหารในชามข้าวนั้น ทำให้หมาเราแทบจะไม่ได้มีโอกาสได้ใช้ความพยายามในการหาอาหารเลย ซึ่งมันไม่ใช่แค่ทำให้หมาไม่กินข้าว แต่ยังทำให้ชีวิตประจำวันของเขาเต็มไปด้วยความว่างเปล่าไปด้วย เพราะตามธรรมชาติแล้วหมาจะใช้เวลากว่า 80% ของการตื่นไปกับการหาอาหาร แต่ในบ้านมนุษย์แล้ว 80% นั้นจะเหลือแค่ใช้ 5 นาทีกินอาหารบนชาม
นี้เป็น 2 เรื่องหลัก ๆ ที่ทำให้หมาส่วนใหญ่เบื่ออาหาร ซึ่งบางบ้านอาจจะมีข้อใดข้อหนึ่งหรือทั้งสองก็ได้ แต่สิ่งที่ทุกท่านอาจจะอยากรู้มากกว่าคือเราควรให้อาหารเขาแบบไหนถึงจะไม่เบื่ออาหาร ?
3 วิธีป้องกันและแก้ปัญหาหมาไม่กินข้าว
หลักการการต่อไปนี้ใช้ได้ทั้งหมาที่ยังไม่มีปัญหาเบื่ออาหาร แต่เจ้าของอยากสร้างนิสัยที่ดีและช่วยให้หมาใช้ชีวิตประจำวันได้แฮปปี้ขึ้น มีอะไรให้เขาทำมากขึ้นในชีวิตประจำวัน และสามารถใช้สำหรับปรับพฤติกรรมหมาที่เบื่ออาหารแล้วตอนนี้โดยปรับมาใช้หลักการต่อไปนี้ คือ
1. ให้อาหารเป็นมื้อ
การให้อาหารหมาทิ้งไว้ทั้งวันนั้นสะดวกกับเจ้าของ แต่ทำให้หมากินแบบเล็ม ๆ เพราะเขาจะกินเมื่อไหร่ก็ได้ รวมถึงบางวันอาจจะลืมกินไปเลยด้วย นอกจากนั้นยังทำให้เขาขับถ่ายไม่เป็นเวลาเพราะเขากินตลอดเวลา ทำให้การขับถ่ายเป็นเรื่องที่ดูแลยากขึ้น
หลักการขึ้นควรให้อาหารเป็นมื้อ ๆ และจำกัดเวลาไปด้วย เช่น วางอาหารไว้ให้แค่ 10 นาที ถ้าไม่กินก็เก็บ และเขาต้องรอมื้อถัดไปถ้าจะกิน
โดยเราสามารถให้อาหารตั้งแต่ 1 ถึง 3 มื้อตามแต่ความถนัด และอายุของหมา โดยหลักการคร่าว ๆ คือ
– หมาเด็กต่ำกว่า 6 เดือน ควรได้ 3 มื้อ ห่างกัน 6 ชั่วโมง
– อายุ 6 เดือน ถึง 2 ปี ควรได้รับ 2 มื้อ ห่างกัน 12 ชั่วโมง
– อายุ 2 ปีขึ้นไป ให้ได้ 1 หรือ 2 มื้อ
2. ใช้ของเล่นแทนชามข้าว
ของเล่นที่มีช่องให้ใส่อาหาร เช่น Kong, Sodapup หรือ Westpaws สามารถสั่งซื้อได้ง่ายขึ้น ของเล่นกลุ่มนี้สามารถใส่อาหารไว้ข้างในด้านเป็นภารกิจให้หมาต้องแก้ปัญหาเพื่อเอาอาหารออกมาให้ได้ นอกจากของเล่นแล้วยังมีเทคนิคที่เราทำเองได้อีกมากมายเช่นการโรยอาหารลงบนผ้าขนหนู แล้วม้วนก่อนที่จะส่งให้เขาหาทางเอาออกมา (สามารถหาไอเดียเพิ่มเติมได้โดยการ search ว่า canine enrichment)
ของเล่นประเภทนี้หมาจะได้สนุกกับการใช้สมอง และความพยายามไปด้วยระหว่างกิน แต่ละเมื้อเขาจะสามารถใช้เวลากับมันได้หลายนาทีจนถึงอาจจะเป็นชั่วโมงตามแต่ละรับความยาก
อีกข้อดีคือการให้อาหารแบบนี้ช่วยทำให้หมาเขามีอะไรทำแทนการเห่าเล่น หรือทำลายข้าวของในบ้านด้วย
ถามว่าควรทำแบบนี้บ่อยแค่ไหน คำตอบคือให้ทิ้งชามข้าวไปเลยครับ ใช้แค่ของเล่นล้วน ๆ ได้เลย ดังนั้นพยายามหาของเล่นชนิดที่ไม่ลำบากเรามากนักจะยิ่งดี
3. ขนม และอาหารเสริมหลังกินข้าวเสร็จแล้วเท่านั้น
การให้ขนม หรืออาหารเสริมก่อนอาหารหลักทำให้เขาติดกับการมีอาหารพิเศษอยู่ในทุก ๆ มื้อ ซึ่งถ้าบ้านไหนโอเคที่จะคอยเปลี่ยนขนม Topper ไปเรื่อย ๆ ก็สามารถทำแบบนั้นได้ แต่สำหรับบ้านที่ต้องการความสะดวก แต่ยังอยากให้เขาได้ทานขนมใหม่ ๆ บ้างสามารถทำได้โดยการใช้หลังจากที่เขากินข้าวที่เราเตรียมไว้ให้เขาเสร็จแล้วเท่านั้น จะป้องกันให้เขาไม่เรื่องมากเรื่องขนมได้
เมื่อรวมกันแล้วสิ่งที่จะเกิดขึ้นจะเป็นประมาณนี้
- เตรียมอาหารใส่ของเล่นให้หมา
- ถึงเวลากินข้าวให้ลองเล่นกับหมา
- ให้เวลาหมาเข้าหาของเล่น 10 นาที (ถ้าไม่เริ่มกินภายใน 10 นาทีให้เก็บรอมื้อถัดไป)
- หมากินอาหารผ่านของเล่นเสร็จแล้ว เราสามารถให้ขนมได้
- รอมื้อถัดไปและทำเหมือนเดิม
อย่างที่บอกไปหลักการนี้ไม่ใช่แค่การแก้ปัญหาหมาไม่กินข้าวเท่านั้น แต่เป็นการสร้างพฤติกรรมการกินที่ดีให้กับหมาในระยะยาวด้วย ดังนั้นไม่ต้องรอให้กินยากก็สามารถทำได้นะครับ หมาเขาจะสนุกกับชีวิตประจำวันได้มากขึ้นมาก ๆ
ส่วนถ้าหมาไม่กินข้าวอยู่แล้วตอนนี้ ตอนปรับไปใช้วิธีนี้ช่วงแรก ๆ หมาอาจจะยอมอดได้เลยทั้งวันนะครับ ซึ่งเป็นเรื่องปกติที่จะเกิดขึ้นได้ไม่ต้องตกใจไป อันนี้เราจะแนะนำให้เจ้าของยึดวิธีการนี้ไว้ ซึ่งโดยเฉลี่ยแล้วหมาจะดื้อได้ไม่เกิน 3 วันครับ และหลังจากนั้นจะราบรื่นขึ้นไปยาว ๆ
สุดท้ายคือไม่ว่าในกรณีไหน ผมขอแนะนำให้เริ่มต้นจากของเล่นง่าย ๆ ก่อนเพื่อกระตุ้นให้เขาเริ่มต้นได้ แล้วถึงจะค่อย ๆ ไล่ระดับความยากขึ้นไป เพราะถ้าเริ่มยากเลยหมาจะยอมแพ้ไปด้วยความหงุดหงิด เพราะยังไม่เข้าใจกติกาตั้งแต่แรกเลยได้ ถ้าเริ่มง่าย ๆ แนะนำลองเล่นแบรนด์ Kong หรือใช้วิธีโรยอาหารบนผ้าขนหนูแล้วแค่ม้วนให้ก่อนครับ