ทำไมการฝึกหมาเชิงบวกถึงได้ผลกว่าการลงโทษ ?

เหตุผลที่ทาง Dogology ไม่ใช้การลงโทษในการฝึกหมานั้นแน่นอนว่ามันเริ่มต้นมาจากความเอ็นดู เราเลยมองหาทางอื่นในการฝึกเพื่อให้ได้ผลลัพท์ที่เราต้องการ ซึ่งอาจจะมีคนมองว่าแล้วมันจะมีประสิทธิภาพเท่ากับการฝึกแบบลงโทษหรือเปล่า แต่ในความเป็นจริงแล้วมันทางตรงข้ามเลย…

สั้น ๆ เลยคือการฝึกแบบเน้นการเล่น (Play-based) ของเรา และการฝึกเชิงบวกโดยทั่วไปนั้นมีประสิทธิภาพมากกว่าการฝึกโดยการใช้การลงโทษ โดยสาเหตุคืออย่างงี้ครับ

อย่างแรกเลยคือการฝึกเชิงบวกสร้างการเรียนรู้ได้ง่ายกว่า การฝึกเชิงบวก หรือการฝึกด้วยการใช้รางวัลนั้นหลักการคร่าว ๆ คือการบอกหมาว่าเราจะให้เขาทำอะไร และให้รางวัล เมื่อเขาทำตามที่เราขอ ในขณะที่การฝึกด้วยการลงโทษคือการบอกหมาว่าให้ทำอะไร และใช้การบังคับ หรือลงโทษเมื่อเขาไม่ทำตามที่ขอ

นั่นหมายถึงว่าในขณะที่การใช้รางวัลคือการบอกคำตอบที่ถูกต้อง 1 คำตอบ การลงโทษคือการบอกหมาว่าคำตอบที่ผิดมีอะไรบ้างจนกว่าเขาจะทำถูก

และประเด็นสำคัญที่เจ้าของทุกคนต้องรู้คือการฝึกแบบลงโทษจะไม่สามารถหยุดพฤติกรรมที่เราไม่ต้องการได้ในระยะยาวนะครับ (ถ้าลงโทษไม่แรงพอ)

เราอาจจะมองกันว่าการลงโทษเหมาะในการแก้ปัญหาพฤติกรรม เช่น การให้เลิกกัดรองเท้า หริอเลิกกระโดดใส่คน ซึ่งเป็นเรื่องจริงกึ่งหนึ่ง เพราะในระยะสั้นแล้วการลงโทษนั้นส่งผลให้หมาเลิกทำพฤติกรรมได้อย่างรวดเร็วจริง ๆ แต่ในระยะยาวไม่ใช่อย่างนั้น

เพราะแม้การลงโทษนั้นสามารถหยุดพฤติกรรมได้จริง ๆ ซึ่งส่งผลให้หมาเลิกทำพฤติกรรมนั้น เช่น เลิกกระโดดใส่คน แต่ในระยะยาวปัญหาคือเมื่อหมาหยุดกระโดดใส่คนไปสักพักแล้วน้องจะลืมไปว่าถ้ากระโดดจะโดนลงโทษนะ เพราะเมื่อเวลาที่การลงโทษได้ผล เขาจะเลิกทำพฤติกรรม แต่การเลิกทำนั้นกลายเป็นให้เขาไม่ได้ถูกเน้นย้ำบ่อย ๆ จนลืมและกลับมาทำอีก

นั่นนำมาซึ่งปัญหาที่ใหญ่ขึ้น เพราะเมื่อเขาลืมและกลับมาทำอีกบ่อย ๆ ครูฝึกจะแก้ปัญหาด้วยการลงโทษทีรุนแรงมากขึ้นเรื่อย ๆ เพราะ ถ้ามองในมุมนี้ก็ง่าย ๆ ครับ ถ้าลงโทษแล้วลืมทางแก้คือ ต้องลงโทษแบบที่ลืมไม่ลง หรือการสร้าง trauma ให้กับหมา ซึ่งแม้สุดท้ายจะหยุดพฤติกรรมได้ แต่จะนำมาซึ่งปัญหาอื่น ๆ ตามมาได้ เช่น ความดุ ความก้าวร้าว ความเครียด ความกลัว และปัญหาทางจิตอื่น ๆ

ในทางกลับกันการฝึกเชิงบวกคือ ในการแก้ปัญหากระโดดใส่คน เราฝึกให้เขานั่งเมื่อเจอคนและให้รางวัลแทน (เพราะหมาไม่สามารถกระโดดและนั่งพร้อมกันได้) ผลลัพท์คือเขาจะเลือกนั่งเมื่อเจอคนแทนการกระโดด เและขาจะนั่งบ่อยขึ้นเรื่อย ๆ เพราะได้รางวัล และยิ่งได้รางวัลก็ยิ่งนั่งบ่อย เพราะคาดหวังรางวัล เป็นวงจรการส่งเสริมนิสัยที่ดีไปในตัวเอง จนสุดท้ายเขาจะติดเป็นนิสัย และตัวรางวัลเองก็ไม่จำเป็นอีกต่อไป

สุดท้ายคือแน่นอนครับว่าไม่มีใครชอบถูกลงโทษ และทุกคนชอบรางวัล นั่นทำให้การฝึกแบบลงโทษนั้นนำมาซึ่งประสบการณ์ที่เลวร้ายเวลาที่อยู่ด้วยกัน ทำให้ความสัมพันธ์ และความไว้วางใจบอบช้ำ แต่การฝึกเชิงบวกในตัวเองนั้นคือการที่เราและหมาจะได้ใช้เวลาดี ๆ รวมกันทั้งในขณะที่ฝึก และผลลัพท์ที่ดีหลังจากฝึกด้วย